I Have A Dream: Martin Luther King’s ‘dream’ nog altijd een droom

Vandaag 60 jaar geleden, op 28 augustus 1963, luisterden 200.000 mensen aan de voet van het Lincoln-monument naar ‘de droom’ van Dominee Martin Luther King. Een droom die nu, die 6 decennia later, nog steeds actueel is, gezien de vele tegenstellingen en vaak gewelddadige conflicten in de hele wereld tussen verschillende etnische en/of religieuze groeperingen. Hoogste tijd om nog eens aandachtig te luisteren naar de woorden van MLK.

Het maakt de indruk dat het imago van Nederland in het buitenland de laatste jaren een aardig deukje heeft opgelopen. Tot op heden hadden wij twee gezichten: het land van klompen, kaas en dijken en het land waar niet zozeer alles mag, dan wel alles wordt getolereerd, drugs in het bijzonder. Maar nu is daar een nieuw imago aan toegevoegd: het imago van toenemende intolerantie naar allochtonen, statushouders en asielzoekers en afnemende betrokkenheid met de medemensen buiten de eigen landsgrenzen.

Karikaturen
Ik denk dat deze ‘gezichten’ van Nederland met elkaar gemeen hebben dat ze alle drie even karikaturaal zijn. Wij lopen niet meer op klompen en eten inmiddels bijna meer shoarma dan kaas. Het tolereren van drugsgebruik ligt veel genuanceerder dan in het buitenland geschetst en of je nu loopt in de Kalverstraat, op de Lijnbaan, op het Spui of in Hoog Catharijne, de multiculturele samenleving speelt zich voor je ogen af als een levend, kleurrijk pallet.

Hiermee wil ik beslist niet de problemen tussen diverse bevolkingsgroepen en religies bagatelliseren. Deze problemen doen zich in toenemende mate voor tijdens moeilijkere economische omstandigheden en in tijden van woningnood. Tòch denk ik dat de manier waarop in Nederland al die verschillende bevolkingsgroepen naast elkaar leven, voor Martin Luther King in 1963 “the dream come true” zou zijn geweest.

I have a dream
Op 28 augustus 1963 was het de dag van ‘de droom van Dominee Martin Luther King’. King kende de pijn en de onrechtvaardigheid van rassendiscriminatie als geen ander. Zelf was hij opgegroeid in Atlanta in de staat Georgia, in een oude plantagestreek waar bevrijde slaven zich in leven hielden met kleine boerenbedrijfjes, in permanente angst voor brandstichting en lynchpartijen van de Ku Klux Klan. De apartheid regeerde in Amerika en maakte van de zwarte Amerikanen tweederangsburgers. Een situatie die –hoe tegengesteld het ook mag klinken- was ontstaan 24 jaar nadat president Abraham Lincoln in 1863 het einde van de slavernij had uitgeroepen.

Einde slavernij begin apartheid
Dit wakkerde bij veel blanke, voormalig slavenhouders de angst aan dat de voormalig slaven wraak zouden nemen voor de onderdrukkingen in het verleden. In 1887 werden de zogenoemde Jim Crow-wetten goedgekeurd door het Amerikaanse hooggerechtshof. Deze hielden in dat het apartheidssysteem werd gelegaliseerd, waardoor blanken en zwarten voortaan in gescheiden treincoupés reisden, naar gescheiden scholen gingen en hun behoefte moesten doen op gescheiden toiletten. Ook politiek werd de zwarte bevolking buitenspel gezet. Zo werden door de Democratische partij zwarte leden geweerd, en werd het ze ook moeilijk gemaakt om zich als kiezer te laten registreren. Het zou 78 jaar duren voordat daar verandering in kwam. Dominee Martin Luther King stond aan de wieg van die veranderingen. Een wieg, vormgegeven door vier woorden: “I have a dream”

Vredesmars
Vanaf de trap van het Lincoln-monument in Washington keek Dominee Martin Luther King uit over een zee van meer dan tweehonderdduizend mensen, die waren samengestroomd via een massale vredesmars en waar Mahalia Jackson op zijn verzoek “I’ve been buked and I’ve been scorned” zong. Als een van de laatste sprekers nam hij het woord voor wat de meest legendarische toespraak zou worden uit de Amerikaanse geschiedenis. In “I have a dream” beschreef hij dat blank en zwart konden samenleven. Een beeld dat voor zijn ogen werd bevestigd doordat een derde van zijn toehoorders bestond uit blanken.

Nobelprijs
De stem van Martin Luther King werd gehoord. Niet alleen in Amerika, maar over de hele wereld. In 1964 ontving Martin Luther King de Nobelprijs voor de Vrede, en tekende president Lyndon Johnson een nieuwe Civil Rights Act: de Jim Crow-wetten werden afgeschaft en discriminatie in het onderwijs en op de arbeidsmarkt werd verboden. Een jaar later volgde de Voting Rights Act en kon de zwarte bevolking in Amerika eindelijk in alle staten stemmen.

Als we denken aan 28 augustus 1963, denken we aan de dag waarop ‘the American dream’ en ‘the dream of Dr.Martin Luther King’ een beetje één en dezelfde droom werden. Het resultaat, niet van macht of geweld, maar van de heilige visie van de man die op die ‘zwarte’ avond van donderdag 4 april 1968 zelf door geweld om het leven kwam: ‘Fysieke kracht moet je tegemoet treden met kracht van de ziel’