Haarlem is rijk aan Kunst en Cultuur en dus als vanzelf ook een stad vol muzikaal talent. In Haarlem wonende vocalisten als Van Velzen en Jacqueline Govaert kennen we natuurlijk als echte BN-ners, maar onderschat beslist niet het aantal getalenteerde instrumentalisten.
Tekst en foto’s Charles Duijff
Wanneer die vaak nog jonge kinderen uit onze regio de kans krijgen om in groter verband én onder deskundige leiding samen te muziek te gaan maken, kan zomaar een orkest ontstaan dat cum laude een 1eplaats bereikt op een internationaal muziekconcours. Dat gebeurde in 2007 met het Kennemer Jeugd Orkest (hierna KJO) in Neerpelt België. Uitgebreide informatie over het Matthijs en het KJO treft u op de website (link onderaan)
Ik was onlangs getuige van het optreden van het KJO tijdens het Spaarnestad Concert op de Haarlemse Bakenessergracht en vond het zo imposant wat daar orkestraal gebeurde, dat ik besloot KJO-dirigent Matthijs Broers te bellen voor een interview. Daaraan werkte hij spontaan en enthousiast mee en 12 juli jl. bezocht ik Matthijs thuis. We spraken over zijn roots, zijn muzikale carrière, maar ook over zijn bezorgdheid over verdwenen muziekscholen, juist in een stad als Haarlem, waar nog zóveel talent verborgen zit en waar structuur nodig is om muzikaal te kunnen groeien!
Het interview
Wanneer ben je geboren en waar stond je wiegje? Hoe zag jullie gezin eruit?
Ik ben in mei 1958 geboren in Enkhuizen vlak bij de zuidelijke toegangspoort de Drommedaris. Ik heb een broer en twee zussen.
Welke opleiding volgde je als eerste na de basisschool?
Ik ging naar de HAVO op de Regionale Scholen Gemeenschap (RSG) Enkhuizen. In de 4e klas, ik was toen 15, deed ik toelatingsexamen voor het Amsterdamse Conservatorium. Ik combineerde zo de 4e en 5e klas HAVO met een vooropleiding Conservatorium in Amsterdam, als instrument de dwarsfluit.
Veel jonge mensen kiezen wanneer ze een instrument willen gaan spelen voor bijvoorbeeld gitaar, toetsen, of drums. Jij dwarsfluit. Hoe kwam dat?
Ja dat gebeurde eigenlijk toevallig. Een vriend van mijn ouders speelde dwarsfluit en die had de behoefte om zijn muzikale kennis over te dragen. Hij had zichzelf bij ons thuis uitgenodigd en keek zo naar ons vieren en koos mij, ik was de oudste. Hij had een tweedehands dwarsfluit meegenomen en zei “a.s. Woensdag zeven uur”. (we lachen). Ik speelde al wel blokfluit in die tijd en deed op school mee aan musicals, dus muziek maken en zingen zat er al vroeg bij me in. Mijn broer en zussen hebben wel een instrument bespeeld, maar hebben daar uiteindelijk niets mee gedaan.
Na het conservatorium Amsterdam koos je voor de conservatoriumopleiding orkestdirectie in Den Haag, omdat je ook dirigent wilde worden?
Ja, ik wilde gewoon dat vak leren. Die studie was ook in Amsterdam mogelijk, maar ik koos bewust voor dirigent Lucas Vis die doceerde in Den Haag, omdat ik zijn techniek heel interessant vond om daarvan te leren. Puur het technische aspect, want muzikaliteit moet je natuurlijk zelf meenemen.
Toen je tijdens die dirigentenstudie werd geconfronteerd met de partituren van vele andere instrumenten, kriebelde het toen niet om meer instrumenten te gaan bespelen?
Nee absoluut niet. Wanneer je dirigeert bespeel je eigenlijk indirect meer instrumenten. ’t Is zo fascinerend om met een groep te werken, of het nu jongeren zijn of ouderen. Ik doe het allebei. Fascinerend om samen te werken aan een muzikaal stuk. Als dirigent heb je verantwoordelijkheid dat je een mening hebt, dat je een visie hebt en een interpretatie over wat je gaat doen. Als je dat niet weet wordt het gewoon anarchie. Dan neemt iedereen initiatief, over het algemeen ten koste van de juiste muzikale saamhorigheid.
Dat gezegd hebbend, zit er in de dirigentenopleiding ook een stukje pedagogiek?
Jazeker, en dat is eigenlijk het belangrijkste onderdeel van dirigeren. Hoe spreek je de groep aan, en hoe spreek je de individuele speler aan. Het vraagt intuïtie, durf en alles staat in dienst van het resultaat. Dat er een mix ontstaat van mensen die samenwerken om iets moois te laten ontstaan. Daarom is het vak dirigeren zo bijzonder.
Terug naar het actuele. Terug naar een periode waarin jullie vanwege corona maanden (van december tot eind maart) hebben stilgelegen.
Vanaf maart konden we gelukkig repeteren in de Haarlemse Philharmonie ter voorbereiding van het 4 mei concert in samenwerking met Bevrijdingspop. Dat concert is toen opgenomen en gestreamd op 4 mei. Het is vervolgens in blokken gemonteerd. Als vocalist hadden we een ras muzikant, Rilan (van de Bombardiers), die ook meedeed tijdens het recente Spaarnestad Concert.
Heb je als dirigent ook contact met alle orkestleden? Hebben de jongelui nog allemaal les?
Individueel heb ik niet heel veel contact. We hebben natuurlijk als groep tegenwoordig Whatsapp als contactbron. De orkestleden hebben nog allemaal les. Dat is eigenlijk wel een van de voorwaarden om in het KJO te mogen spelen. De bedoeling is dat ze met regelmaat door een muziekdocent geholpen worden. Er zit echt nog een aantal hele jonge spelers in het orkest. Dan praat ik bijvoorbeeld over 13 jaar oud. Die hebben echt nog regelmatig ondersteuning nodig.
Heb je het dan over les op lokale muziekscholen?
Nee, helaas, muziekscholen die heb je in Haarlem niet meer. Het zijn met name prive-initiatieven, particuliere muziekdocenten. Vroeger had je bijvoorbeeld het Muziekcentrum de Egelantier waar je een instrument kon leren bespelen en waar veel mogelijkheden voor samenspel was.
Tegenwoordig krijgen we de meeste leerlingen niet eens uit Haarlem, die komen uit de hele regio, Velsen Heemskerk, Amsterdam, Bloemendaal, Amstelveen. We hebben ook een aantal Haarlemmers, maar de grote toevoer is helaas helemaal opgedroogd.
Hebben ook de orkestleden regelmatig onderling contact ?
Ja het is natuurlijk een grote Whats-app familie, maar wat het bijzondere is van het orkest, er ontstaan vriendschappen voor het leven! Ik heb nog regelmatig contact met ‘vroegere lichtingen’ maar die hebben nog steeds regelmatig contact met elkaar en maken afspraken om elkaar te zien. Heel bijzonder!
Je maakt persoonlijk, naast de orkestactiviteiten, ook deel uit van diverse muzikale projecten. Hoe raak je daarbij betrokken.
Ja ik verkeer in de ideale situatie, ik heb eigenlijk twee banen. Een in Lelystad, dat is een managementbaan bij een cultureel centrum. Daar ben ik verantwoordelijk voor het hele cursusaanbod, voor muziek, dans, beeldend en theater. Dat is een zakelijke baan. Ik heb 55 medewerkers in mijn team. Dat zijn kunstvak-docenten
Daarnaast ben ik ZZP-er op dirigentgebied en als er iets voorbij komt dat ik een hele leuke uitdaging vind en ik kan het combineren, dan doe ik dat. Door Covid is dat de afgelopen tijd niet voorgekomen. Ik heb voorheen buitenlandse projecten gedaan en ook hier in Nederland maar ook met regelmaat ingevallen voor zieke collega’s.
Graag wil ik je gelegenheid geven om belangstellenden in de regio kennis te laten maken met wat binnenkort staat te gebeuren op muzikaal gebied en wellicht wil je ook een oproep doen?
We zijn zaterdag 11 september 2021 gevraagd om in de Haarlemse Philharmonie met het Kennemer Jeugd Orkest mee te doen aan de opening van het seizoen. Daar gaan we dus weer heerlijk optreden.
Als ik een oproep zou mogen doen, dan is die eigenlijk tweeledig:
Ten eerste willen wij nog heel veel jongere instrumentalisten tussen de 13 en 19 jaar de kans geven om bij ons te komen musiceren. We hebben nog plaats voor allerlei instrumenten. Als iemand goed speelt, is hij/zij van harte welkom! Het orkest groeit ook. Ondanks corona hebben we ook audities gehad online. Dus wat nieuwe leden betreft staat de deur wijd open! We hebben ook een heel mooi programma voor het komend seizoen
De laatste zondag van november verzorgen we ons 25-jarig jubileumconcert in de Philharmonie! 25 jaar KJO.
Dat is tevens een grote reünie voor oud leden. Die roepen we zeker ook op! De ouders die dit artikel lezen: Zegt het voort! Belangstellenden hoeven alleen via de website een berichtje te sturen, dan krijgen ze vanzelf alle info toegestuurd. (nogmaals link naar de website onderaan dit artikel)
Ik heb nog een 2e wens, meer een hoop eigenlijk. Haarlem is een muziekstad, een stad rijk aan cultuur. Als je kijkt naar de kwaliteit van de popmuziek, die is gewoon absoluut TOP. Alles wat hier uit Haarlem komt, waaronder ook heel veel bands die vroeger in de Egelantier zijn opgeleid zijn uitgegroeid tot geweldige formaties.
Maar waar ik een beetje bang voor ben; en dat zie ik de laatste jaren steeds meer gebeuren; is dat het klassieke afneemt, terwijl we juist een fantastisch visitekaartje hebben met het KJO! Het is jammer dat er niet meer een structuur is als een muziekschool, waarin je iedereen kunt laten samenkomen en je kunt beschikken over een team van docenten waarmee je kunt werken. Het is nu allemaal hapsnap (willekeurig en niet overwogen). Het is improviseren. Gezamenlijk met de diverse muziekpartners in de stad een klassiek netwerk bouwen waarin we de jonge muzikanten centraal stellen. Bied ze een samenspel structuur in stappen van 6 jarigen tot student en geef ze op die manier de kans zich muzikaal te ontwikkelen.
Hoe is het met de jongelui in het orkest? Vinden die het minder leuk om klassiek te spelen?
Nee nee, in tegendeel. We zijn gelukkig nog altijd een goed orkest en dat is een reden, waarom we ook buiten Haarlem aan het zoeken zijn naar geschikte instrumentalisten.
Eigenlijk zou de gemeente Haarlem en zouden de omringende gemeenten daar iets meer op kunnen focussen en zich realiseren wat je kwijtraakt als je een muziekschool sluit. Niet de stekker ergens uittrekken zonder na te denken over de gevolgen. Je kunt in dit specifieke geval niet zeggen ‘we laten het over aan de vrije markt’ Er is beslist een structuur nodig om soort orkesten als het KJO te laten groeien.
Ik noem even als voorbeeld de oefenlokalen voor POP-muziek in het voormalige Haarlemse slachthuis. Een top initiatief! Als orkest zijn wij voor repetities afhankelijk van een ruim kerkgebouw maar daar moeten we fors voor betalen. Ook andere ensembles in de stad moeten zelf zorgen voor een geschikte repetitieruimte. Voor projecten krijgen we ook wel geweldige steun van de gemeente Haarlem, maar ik zou heel graag ook een gespek aangaan om ook via scholen te gaan kijken of er in onze muzikale gemeente een mooie structuur is op te bouwen.
Die structuur mis ik erg op dit moment. Het stopt eigenlijk bij muziekles op de basisschool. Dat geeft zeer leuke ervaringen voor kinderen en die zouden dan eigenlijk na muziekles op school door moeten kunnen gaan! Kijk hieronder op de website van het KJO
